Wat is schoolweigering?

Alle kinderen willen wel eens niet naar school, hebben geen zin of zien bijvoorbeeld op tegen een proefwerk. Maar wanneer dit vaak voorkomt of leidt tot helemaal niet meer naar school gaan, is er een probleem. Er kan sprake zijn van schoolweigering. Bij schoolweigering is het kind thuis en ouders weten er van.

Schoolweigering is iets anders dan spijbelen. Bij spijbelen is het kind ook niet op school, maar ook niet thuis. Zowel de school als de ouders weten niet waar het kind tijdens schooltijd is. Spijbelen gaat meestal samen met oppositioneel gedrag. Ook wanneer ouders hun kind thuishouden van school is er geen sprake van schoolweigering. Men spreekt dan van schoolonthouding.

Schoolweigering begint meestal sluipend met vage lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, buikpijn en misselijkheid, wanneer het tijd is om naar school te gaan. Mag het kind thuisblijven, dan verdwijnen de klachten al snel. De maandag, een proefwerkdag of na een vakantie zijn de momenten waarop de klachten voorkomen en het kind weigert naar school te gaan. Ook ingrijpende gebeurtenissen zoals een overlijden, een scheiding of een verhuizing kan schoolweigering tot gevolg hebben.

De reden dat kinderen weigeren naar school te gaan is veelal een combinatie van het vermijden van lastige situaties op school en het thuis prettig vinden, waar er aandacht is van de ouders en leuke activiteiten te doen zijn. De spanning en angst voor de situaties op school verdwijnt als het kind thuis mag blijven. De aandacht en leuke activiteiten thuis zorgen ervoor dat het thuisblijven prettiger is dan naar school gaan.

Ziek?

Soms is het niet duidelijk of schoolweigering het gevolg is van de lichamelijke klachten. In dat geval kan de schoolarts ingeschakeld worden voor nader onderzoek.

Wat zijn de gevolgen van schoolweigering?

Hoe langer een kind niet naar school gaat, hoe ernstiger de gevolgen.
Een paar dagen missen van school is geen ramp. De achterstand kan snel worden ingehaald en het contact met klasgenootjes is nog niet verbroken. Duurt het verzuim langer, dan wordt het weer instromen in het onderwijsleerproces moeilijker en ook het contact met klasgenoten vermindert. Langdurige schoolweigering kan leiden tot sociaal isolement, gebrek aan zelfvertrouwen, een onderwijsachterstand en soms zelfs tot een depressie en schooluitval.

Wat kan de school doen?

Belangrijk is om tijdig in te grijpen. Hoe sneller er actie ondernomen wordt, hoe sneller de leerling weer terug naar school kan gaan. De school speelt hierin een belangrijke rol, immers de school merkt als eerste dat een leerling niet op school komt. Het stappenplan schoolweigering geeft stap voor stap aan wat de school kan doen zodat de leerling weer alle dagen naar school gaat.

Hoe ver reikt de verantwoordelijkheid van school?

De school is wettelijk verplicht ongeoorloofd verzuim te melden bij de leerplicht. Sinds 2013 is schoolverzuim een onderdeel van het toezichtskader van de onderwijsinspectie: ‘De school heeft een effectief beleid om schoolverzuim te voorkomen’. De school heeft dus een inspanningsverplichting. Door het stappenplan schoolweigering op te nemen in het verzuimbeleid van de school kan aan de inspanningsverplichting worden voldaan. De inspanning van de school heeft echter grenzen. Wanneer het stappenplan enkele malen (hooguit drie maal) zonder resultaat is gevolgd, houdt de verantwoordelijkheid van de school op en is de leerplicht aan zet. Uiteindelijk blijven de ouders verantwoordelijk voor de schoolgang van hun kind.